Seyid Azim Şirvani`nin Tezkiresinde Türk Edebiyati Örnekleri

Özet

Makalede Seyid Azim Şirvani`nin (1835-1888) tezkiresinde bulunan Türk edebiyatı örneklerinden bahsedilmektedir. Öncelikle, şairin tezkiresinin Azerbaycan edebiyatında mevcut olan iki tezkireden biri olduğu kaydedilmiş ve bu konuda bilgilerin bulunduğu kaynaklar incelenmiştir. Burada, S.A.Şirvani`nin ünlü bir şair olmanın yanı sıra, aynı zamanda değerli bir tezkire yazarı olduğu da belirtilmektedir.

1883 yılında tertip ederek bitirdiği söz konusu tezkire dört bölümden oluşmaktadır. Dördüncü bölümün tamamı, Türk şairlerile ilgilidir. “Tezkire”de ikiyüz yetmiş kadar şairin eserlerinden örnekler toplanmış, ayrıca bu şairlerin çoğu ile ilgili kısa biografik bilgiler bulunmaktadır. “Rum şairler” olarak isimlendirilen dördüncü bölümde kırk üç kadar Osmanlı şairinin yazdığı eserlerden örnekler ve bu şairlerin bazılarının yaşam ve çalışmalarına dair bilgiler bulunmaktadır.

“Tezkire”nin yukarıda kaydedilen bölümünde en fazla Türk şairi Yusuf Nabi`nin eserlerinden örneklerin bulunduğu görülmektedir. Şirvani, onunla ilgili değerli biografik bilgilere de yer vermektedir. İzzet Rumi, Vecdi bey Rumi ve Fazil Rumi, Cafer Çelebi, Sahhafzadeyi-Erzurumi, Növi, Ahmet Paşa, Necati, Hamdi, Sabri Rumi, Tahir Efendi Rumi gibi sanat adamları ilgili bilgilere ve onların şiirlerine de “Tezkire”de yer verilmiştir.

Tezkirede bulunan örnekler konu, sitil ve içerik-edebi açıdan fakrlılık göstermektedir.  Osmanlı şairlerinin eserlerinden örnekleri tezkireye dahil etmekte şairin amacı, Azerbaycan okurlarında Türk edebiyatına ilgi uyandırmak olmuştur. Söz konusu eserler değişik kaynaklardan alınmıştır. Bu kaynaklardan biri Lazarov`un 1866 yılında Sankt-Peterburg`da yayınlanmış “İntihabüt-tesanif” isimli derlemesidir.  

Bu araştırmada, S.A.Şirvani tezkiresinde bulunan Osmanlı şairlerinin bazı eserleri konu ve içerik açısından incelenmiştir. Bu eserlerin okurlar açısından değeri ortaya konulmuştur.