EĞİTİMDE İLİŞKİ DESTEĞİNİN ÖNEMİ

Özet

Edward L. Deci ve Richard Ryan tarafından geliştirilen Öz Belirlenim Teorisi (Self Determination Theory), insanların doğuştan gelen psikolojik ihtiyaçlarının karşılanması durumunda, dış etki ve müdahale olmaksızın motivasyonlarının sağlanacağını öne süren bir motivasyon teorisidir. Bu teoriye göre, otonomi (kendi hayatına dair kararları kendi başına alabilme yetisi), yeterlik (herhangi bir işi yapabilecek beceri ve yetenekte olduğuna inanarak sonuçlar üzerinde denetim sahibi olmak) ve ilişkililik (başkalarıyla etkileşimde bulunmak, bağlantı kurmak ve başkalarına değer vermek) insanların doğuştan gelen psikolojik ihtiyaçlarıdır ve içsel motivasyonun sağlanabilmesi için gereken optimal şartlardır. Bu araştırmada, öğretmenlerin eğitsel faaliyetlerinde kullandığı ilişki desteğiyle (relatedness support) öğrencilerin derse katılımı (engagement) arasındaki ilişki araştırılmıştır. Öğrencilerin derse katılımı onların öğrenme motivasyonun bir parçası olarak kabul edilmiştir. Kesitsel gözlem araştırması olarak tasarlanan bu araştırmada Ankara’daki özel ve devlet okullarından 191 öğrenci, Psikoloji Bölümü’nden Öz Belirlenim Teorisi hakkında eğitim almış birbirinden bağımsız iki farklı gözetmen tarafından aynı derste üç farklı zamanda gözlemlenmiş, bu üç dersten rastgele bir tanesinde öğrencilere ve öğretmenlere öğrencilerin derse katılımlarıyla, öğretmenlerin eğitsel davranışları hakkında sorulmuştur. Öğrencilere yöneltilen sorularla onların davranışsal (parmak kaldırmak, soru sormak, sınıf kurallarına uymak, verilen görevleri yerine getirmek), duygusal (heves, merak, ilgi, iyimserlik), bilişsel (gelişmiş derin bilgi işleme seviyesi ve öz düzenleme becerileri) ve aracılı (öğrencinin kendi öğrenmesine yapıcı katkıda bulunması, yeni çalışmalar başlatması) olarak derse katılımı ile öğretmenlerinin sağladığı ilişki desteğinin arasında pozitif korelasyon bulunmuştur. Öğretmenler, öğrencileriyle zaman geçirdiklerinde, onlara fiziksel olarak yakın olduklarında, onların sorularına cevap verdiklerinde, dersle ilgili verilen talimatlarda açık ve düzenli olduklarında, öğrencilerin derse katılımında artış gözlemlenmiştir. Çalışma aynı zamanda, öğretmenlerin kendi eğitsel davranışları konusundaki farkındalıklarının öğrencilerin içsel motivasyonuyla olumlu bir ilişki içinde olduğunu göstermiştir. Sınıf ortamıyla, dersle, sınıf arkadaşlarıyla ve öğretmenle pozitif bir ilişki içinde olmak, öğrencilerin öğrencilerin derse katılımını arttırmıştır.