SANAL GERÇEKLİK DENEYİMİ İÇİN TEORİK BİR MODEL ÖNERİSİ

Özet

Son yıllarda yaşanan teknolojik gelişmeler ve dijital dönüşüm neticesinde, bireylerin katıldıkları faaliyetler ve yaşadıkları deneyimler zaman ve mekan açısından bir dönüşüme uğramıştır. Bu da bireylerin aktivitelere katılma biçimlerinde değişiklik yaşanmasına neden olmuştur. Teknolojide ve aktivitelere katılım durumunda yaşanan bu dijital dönüşüm, “sanal gerçeklik deneyimi” kavramını ortaya çıkarmıştır. Bu deneyim, günümüzde gündelik yaşamın bir parçası haline gelmiştir. Yaşanan bu gelişmeler, sanal gerçeklik deneyiminin önem kazanmasına ve alanyazına da yansımasına neden olmuştur. Böylece, son yıllarda sanal gerçeklik deneyimi konusunda yapılan çalışmaların sayısında hızlı bir artış yaşanmıştır. Sanal gerçeklik deneyiminin artan bu önemine bağlı olarak, bu deneyimin teorik açıdan incelenmesi uygun görülmüştür. Alanyazına bakıldığında, henüz bu deneyimi açıklayacak teorik bir modelin geliştirilmediği görülmüştür. Böyle bir çalışmamın yapılmamış olması, alanyazın açısından bir eksiklik olarak görülmüş ve bu eksikliğin doldurulması amacıyla bu çalışmamın yapılmasına karar verilmiştir. Dolayısıyla, bu çalışmada, sanal gerçeklik deneyimini açıklamaya yönelik teorik bir model önerilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, araştırmada teorik bir yaklaşım benimsenmiş ve araştırmanın gerçekleştirilmesi için gerekli olan veriler ikincil kaynakların taranması yoluyla elde edilmiştir. Tarama işlemi, hem basılı hem de elektronik kaynakların taranması şeklinde yapılmıştır. Bu işlem, “sanal gerçeklik deneyimi”, “sanal gerçeklik teorileri”, “teknoloji kabul modeli”, “simülasyon teorisi”, “gerçeklik-sanallık sürekliliği”, “daldırma”, “bulunma algısı” ve “akış teorisi” kavramları çerçevesinde yürütülmüştür. Bu işlem sonucunda elde edilen veriler, teorik açıdan bir analize tabi tutulmuştur. Analiz işlemi, önce sanal gerçeklik deneyimi hakkında bilgi verilmesi, daha sonra bu deneyimi açıklamada kullanılan teori ve yaklaşımların ele alınması ve en sonunda bu teori ve yaklaşımların her birinin değerlendirilmesi şeklinde yapılmıştır. Değerlendirmelerin sonunda, sanal gerçeklik deneyimini açıklamak üzere bir model önerisinde bulunulmuş ve bu bağlamda sanal gerçeklik deneyim modeli önerilmiştir.